Simone Weinmann is astrofysicus en schrijver. In haar lezing vertelt ze over haar dystopische debuutroman Die Erinnerung an unbekannte Städte (2021). Docenten en leerlingen zijn van harte welkom deze lezing bij te wonen. Inschrijven is niet nodig.

DATUM, LOCATIE, TIJD

Dinsdag 21 september 2023 |  Cleveringaplaats 1 | 2311 BD Leiden | zaal 3.07 | van 17.15 tot 19.00 uur

Dit jaar organiseerden we voor derde keer op rij een TOA inspiratiedag voor Technisch onderwijs assistenten (TOA’s) uit Zuid-Holland. Deze dag stond in het teken van ‘practica in de klas met een groene bril’. Daarbij was de locatie waar wij te gast waren, InHolland Delft een uitgelezen plek om met dit thema aan de slag te gaan. Tijdens het ochtendprogramma kregen we met de lezing van Jan Kees Goud, docent en studieadviseur van Wageningen Universiteit een kijkje in de wereld van de uitdagingen bij plantenveredeling en voedselproductie en gingen we de diepte in met uitleg over de drie voortplantingssystemen bij planten en plantengenetica. Uitdagingen zoals klimaatverandering, bevolkingsgroei, oneerlijke voedselverdeling en voedsel dat verloren gaat vereisen een nieuwe aanpak waarbij steeds meer technologieën worden ingezet. Juist in de klas waar de plantenbiologie niet altijd voldoende aandacht krijgt zijn er tal van lesmogelijkheden zoals de proef met Mendels tomatenplantjes en het reizend DNA-lab met het prenataal onderzoek bij planten.

Na de lunch stonden er zeven workshops op het programma voor TOA’s scheikunde, natuurkunde en biologie. Op het lab werd met de microscoop het geheim achter plantaardige eiwitten ontrafelt en waarom juist vlinderbloemige planten zo geschikt zijn als bron voor vleesvervangers. Bij de workshop van aardgas naar waterstof maakten deelnemers zelf waterstof en bespraken mogelijke proefopstellingen voor in de klas. In de masterclass Colorimetrie werd de geschiedenis en werking van verschillende colorimeters behandeld en kon je de extinctie wiskundig afleiden uit de lichtintensiteiten. Er werd kennis gemaakt met het nieuwe lesmateriaal ‘ Maker’s Red Box: stad van de toekomst waarbij leerlingen de “stad van de toekomst” gaan ontwerpen. In een lokaal stonden lasersnijders opgesteld met een uitgebreide demo en uitleg over het snijden en graveren van diverse materialen. Naturalis gaf een sneak preview in de nieuw ontwikkelde online module ‘verborden stadsnatuur’ en kon je buiten met de Obsidentify app op zoek naar bijzondere planten.  Veilige proeven zijn geen saaie proeven en brengen de lesstof duidelijk over. Bij de workshop van Eurofysica werd een aantal practica gedaan en kregen deelnemers na afloop de proefbeschrijvingen mee.

Volgend schooljaar staan er weer veel leuke activiteiten voor TOA’s in de planning. Na de zomervakantie vind je hierover meer informatie op de site.

Het thema Burgerschap en Kansengelijkheid staat centraal op het symposium voor docenten uit de onder- en bovenbouw en school- en teamleiders. Aan het eind van deze middag beschik je over kennis die als ‘hapklare brok’ in de klas is toe te passen. Neem ook een collega mee!

PROGRAMMA

13.30 – 14.00 uur:  inloop

14.00 – 14.45 uur:  welkomstwoord & keynote speech

14.45 – 15.45 uur:  workshopronde 1

15.45 – 16.00 uur:  pauze

16.00 – 17.00 uur:  workshopronde 2

17.00 – 17.15 uur:   afsluiting

17.15 – 18.00 uur:   borrel

KEYNOTE SPEECH

Naomi van Stapele en Laurence Guérin, respectievelijk Lector Inclusieve Educatie en Lector Wereldburgerschap aan de Haagse Hogeschool, houden een keynote over o.a. de vraag wat het belang is van een klassengroep en de groepscohesie in een geïndividualiseerde samenleving.

WORKSHOPS

Start met kijken

Vera van de Ven, medewerker educatie vmbo en ISK bij het Rijksmuseum van Oudheden, geeft een workshop waarin verschillende werkvormen voor het kritisch kijken naar bronnen aan bod komen. De voorbeeldbronnen in de workshop hebben te maken met propaganda en nepnieuws. Na deze interactieve workshop weet je vorm te geven aan een lesstarter van 10-15 minuten waarbij het kijken naar een object of afbeelding centraal staat en de nieuwsgierigheid van leerlingen geprikkeld wordt.

Gevoelige onderwerpen in de klas

Dirk Oosthoek, vakdidacticus filosofie bij het ICLON, leidt een intervisie bijeenkomst waarin u als docent een casus kunt inbrengen met betrekking tot gevoelige onderwerpen in de klas als racisme, islam, antisemitisme. Iedere docent kan geconfronteerd worden met gevoelige onderwerpen, hoe kun je daar het beste mee omgaan? U krijgt tips en tools aangereikt.

Profijt van meertaligheid
Evelyn Bosma, taalwetenschapper bij de Fryske Akademy, geeft een workshop over het profijt van meertaligheid. Wat houdt meertaligheid nu precies in, en hoe kunnen zowel de docent als de leerling daar gebruik van maken? In deze workshop komen eveneens praktische tips en activerende werkvormen aan bod.

Structureel burgerschap op school

Marcel Mooijman, socioloog aan de EUR, geeft een workshop over structureel burgerschapsonderwijs. Bij burgerschap gaat het vaak over vaardigheden (participeren in de maatschappij), meningen (over een politieke partij) of houdingen (positief staan tegenover de rechtsstaat). Hoe kunnen die met burgerschapsonderwijs schoolbreed bevorderd worden? En hoe ver kan het onderwijs daar in gaan? Antwoorden op deze vragen geven aan docenten kaders voor het invoeren van structureel burgerschapsonderwijs.

Onderzoek naar de perceptie van kansengelijkheid

Rosa Groen, senior onderzoeker Europese Studies aan de Haagse Hogeschool en uitgeroepen tot de meest duurzame docent in het hoger onderwijs van 2022, geeft uitleg over een onderzoek dat gaande is over kansengelijkheid. Hoe wordt gekeken naar kansengelijkheid door jongeren uit de Schilderswijk, de beleidsmakers op het stadhuis in Den Haag en docenten uit Zuid-Holland? Tijdens deze interactieve workshop verzamelt zij data onder de aanwezige docenten, en wordt daarin bijgestaan door docent-onderzoeker Vasilis Karakasis, onderzoeker Gijs Giesen en student-assistent Cathelijne de Groot.

DATUM EN TIJD

Vrijdag 23 juni 2023 van 13.30 tot 18.00 uur

LOCATIE

Universiteit Leiden | Pieter de la Courtgebouw | start in zaal SC01 | Wassenaarseweg 52 | Leiden

KOSTEN

Voor partners van Onderwijsnetwerk Zuid-Holland (Bètasteunpunt Zuid-Holland en Regionaal Steunpunt Leiden) zijn er geen kosten verbonden aan deelname. Hier vindt u een overzicht van alle partnerscholen van ONZ. Voor leraren van niet-partnerscholen zijn de kosten voor deelname €25.

Er zijn op dit moment voldoende plaatsen beschikbaar. Mocht het aantal deelnemers van 125 bereikt zijn, dan hebben deelnemers van ONZ-scholen voorrang op deelnemers van scholen die geen lid zijn.

AANMELDEN

Havisten zijn als beroepsbeoefenaren van de toekomst van belang, omdat zij met hun voorkeur voor een praktische insteek een bijdrage kunnen leveren aan innovatieve en werkbare oplossingen voor (taaie) maatschappelijke vraagstukken. Het havo bèta programma geeft invulling aan de grote behoefte van havo docenten om hun havo bèta leerlingen hun talenten te laten ontplooien. Hogescholen bieden activiteiten aan leerlingen door vergezichten en toepassingen te laten zien van de bètavakken. Het Bètasteunpunt Zuid-Holland/Onderwijsnetwerk werkt sinds 2017 met docenten van vo-scholen en hbo-instellingen aan een volwaardig programma.

Inspireren

Het havo bèta programma is bedoeld voor leerlingen uit 4 havo met een N-profiel die meer kunnen en meer willen. Leerlingen worden geworven door de scholen die zich binnen dit project hebben gecommitteerd. Scholen zetten dit programma voor hun leerlingen in naast het reguliere onderwijs. Het programma kan als opmaat dienen voor de keuze van het profielwerkstuk en geeft een beeld van de vervolgopleidingen voor de leerlingen. De komende maanden gaan zij aan de slag bij een van de vijf onderstaande programma’s bij de Hogescholen uit regio Zuid-Holland:

Data science & AI: leer de techniek van de nabije toekomst! – Haagse Hogeschool Zoetermeer

Misschien heb je al eens van de termen data science & AI gehoord. Computers die leren, voorspellingen doen, en zelfstandig taken uitvoeren, zoals een zelfrijdende auto. Tijdens het Bètaprogramma doorlopen leerlingen een mini-project, en gaan zij programmeren in Python en gaan zij aan de slag met een lerend model!

Optimaliseren van een KLM-driehoeksvlucht – Toegepaste wiskunde, Haagse Hogeschool Delft

De KLM voert zeven keer per week de driehoeksvlucht Amsterdam – Aruba –  Bonaire – Amsterdam uit. Afgelopen periode was er te vaak vertraging, doordat het vliegtuig te lang stilstaat bij luchthavens. De vraag is nu: Hoe kan KLM de omdraaitijden van deze driehoeksvlucht met behulp van wiskundige technieken optimaliseren, zodat er minder vertragingen ontstaan? Leerlingen gaan aan de slag met toegepaste wiskunde om hiermee aan de slag te gaan.

Het experiment – Engineering & Applied Science, Hogeschool Rotterdam

Techniek kun je inzetten om maatschappelijke vraagstukken te helpen oplossen: Hoe zorgen we dat we meer wind- en zonne-energie inzetten? Hoe verbeteren we de zorg met ‘slimme’ hulpmiddelen? Hoe zorgen we voor een schone, gezonde leefomgeving? Door te ontwerpen en experimenteren kun je met een klein idee een grote impact maken.

Kan zeewater nog wel CO₂ opnemen? Chemie, Hogeschool Leiden

Dat er steeds meer CO₂ in onze atmosfeer komt weet inmiddels iedereen wel. Gelukkig kunnen oceanen redelijk veel CO₂ opnemen, maar niet zonder gevolgen, ze verzuren waardoor koraalriffen afsterven (bleaching). Deze CO₂ opname is niet voor elk oceaan water hetzelfde! Via chemische experimenten gaan de leerlingen zelf uitzoeken hoeveel CO₂ zeewater nog kan opnemen. En gaan zij op zoek naar het meest geschikte zeewater.

Speuren in DNA – Bio-informatica, Hogeschool Leiden

Hoe werkt DNA en wat kun je er allemaal in af lezen? Leerlingen die interesse hebben in de biologie  en medisch onderzoek gaan speuren in DNA vanachter de computer met gegevens over plant, mens en dier.

Meer weten of volgend jaar meedoen als school? Neem contact op via onz@tudelft.nl

Bètadocenten en toa’s uit het voortgezet onderwijs bezochten op 2 februari voor de zevende keer in Delft het jaarlijkse Bètasymposium van Onderwijsnetwerk Zuid-Holland. Met een breed aanbod aan workshops kon er inspiratie worden opgedaan voor de natuurkunde-, scheikunde- of biologieles. Er waren workshops met diverse thema’s zoals energietransitie, quantumtechnologie, klimaat- en DNA onderzoek en ook een sessie hoe je voor deze verschillende vakken een vakoverstijgend project organiseert. Wiskunde en informatica docenten konden in een online sessie bijgepraat worden over de landelijke ontwikkelingen rond het curriculum en kregen praktische voorbeelden van kant- en klaar wiskunde lesmateriaal.

Heb je het gemist, ben je nieuwsgierig of wil je de middag herbeleven? Lees dan het sfeerverslag.

Vanuit het NPO-project Aansluiting vwo-wo is door de Universiteit Leiden vanuit het ICLON een gratis lessenreeks ontwikkeld in LessonUp voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en deze is nu beschikbaar! De lessen richten zich op het versterken en ontwikkelen van de studievaardigheden en academische vaardigheden van leerlingen. Je kan het lesmateriaal zowel direct in de vorm van 10 (bijvoorbeeld mentor-)lessen geven, als integreren in het curriculum van de vaklessen.

Voor docenten is het vaak lastig om leerlingen een goed overzicht te geven van de gevolgen van klimaatverandering. Energietransitie is een van de onderwerpen op het voortgezet onderwijs  dat geen duidelijke plaats heeft binnen het curriculum. Tijdens de masterclass innovaties energietransitie van het Onderwijsnetwerk Zuid-Holland / Bètasteunpunt Zuid-Holland wilden we daar handvatten voor bieden. Docenten uit het voortgezet onderwijs konden op 14 november in één middag- en avond kennis maken met innovaties en initiatieven op het gebied van energietransitie die op de TU Delft Campus. Paulien Herder trapte af namens TU Delft en Roby van Praag gaf een inleiding over de energie innovaties die getest worden op The Green Village. Er op volgde een inspiratietour op The Green Village, fieldlab voor duurzame innovatie in de stedelijke omgeving. Daarna konden deelnemers kiezen uit drie workshops (ENERGE project, energielekken opsporen met een warmtecamera en Darel Education).

Lessen verduurzaming schoolgebouwen

Schoolgebouwen zijn over het algemeen niet energiezuinig. Hoe kunnen we deze renoveren? In 2019 startte het Europese samenwerkingsproject ENERGE (ENergizing Education to Reduce Greenhouse Emission). Hoofdonderzoeker is Natalia Romero Herrera van TU Delft.  “Om schoolgebouwen in het voortgezet onderwijs te kunnen verduurzamen, moeten ze worden verbouwd. Iets dat naar verwachting niet zal gebeuren in de komende 10-20 jaar, vanwege het gebrek aan middelen en ondersteuning.” Natalia: “Dat is precies de periode waarin dit project impact wil maken. Door alle mensen van de school (scholieren, docenten en administratief personeel) erbij te betrekken, zullen we samen met hen een goedkoop technisch platform ontwerpen om de schoolgemeenschap bewust te maken van en gevoelig te maken voor hun technische en sociale context rond energie. Zo kan de school een plan voor energiebesparing ontwikkelen.

Warmtecamera spoort energielekken op

Nico Persoon, practor Energietransitie bij ROC Mondriaan, gaf een workshop over energielekken opsporen met een warmtecamera. Met een warmtecamera in de hand leerden deelnemers hoe potentiele energielekken op te sporen en te duiden. Zo bleek in het lokaal waar de workshop gehouden werd, de verwarming niet waterzijdig ingeregeld.

Energietransitie in de klas met Darel Education

Darel Education gaf een voorproefje van masterclass Energietransitie die zij voor het voortgezet onderwijs kunnen verzorgen. Hier krijgen kleine groepjes leerlingen in één dag een overzicht van uitdagingen, dilemma’s en mogelijke oplossingen.

De deelnemende docenten raakten geïnspireerd om het geleerde in de praktijk te brengen op hun school en met hun leerlingen. “Ik denk aan een bespaarchallenge! Welk team bespaart het meeste energie?”

Learning Community The Green Village TU Delft

De Learning Community van The Green Village wil leren, werken, innoveren verbinden. En daarmee de huidige en toekomstige beroepsbevolking trainen en inspireren. We hebben het lerend vermogen van iedereen nodig om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan. De learning community werkt samen met de partners van Energy Switch Zuid-Holland. Op deze manier kan The Green Village haar kennis delen met bedrijven, overheden, kennisinstellingen; en zo ook met het voortgezet onderwijs. Samen met het Betasteunpunt Zuid-Holland/Onderwijsnetwerk Zuid-Holland wordt een vervolgtraject ingezet.

Hoe brengen we het maatschappelijk en wetenschappelijk debat dichter bij elkaar?

Een belangrijk onderdeel van goed burgerschapsonderwijs is om leerlingen kritisch na te laten denken over maatschappelijke vraagstukken. Met het project ‘Debat & wetenschap in de klas’ oefenen leerlingen verschillende vaardigheden en leren zij meer over de wetenschap en welke ethische vraagstukken dit kan opleveren. Je kan met jouw school meedoen aan dit project. Je krijgt dan een workshop in de klas en doet mee aan de Leidse Wetenschap en Debatdag op woensdag 24 april 2024.

Het ‘geloof’ in de wetenschap lijkt de afgelopen jaren steeds minder te worden. Op 7 november is zelfs een meldpunt geopend waar wetenschappers bedreiging en haatberichten kunnen rapporteren. Fake news is aan de orde van de dag, mede doordat sociale media als Twitter, Facebook en Instagram vaker als legitieme bronnen worden beschouwd. Met dit project willen we debat in het onderwijs aanmoedigen en leerlingen van verschillende disciplines laten nadenken over ethische vraagstukken die spelen binnen de wetenschap. Afgelopen jaar was ons thema het aanpassen van het DNA van de mens. Dit jaar is het thema commerciële DNA testen. Wat wil je en wat kun je over jezelf te weten komen? Begrijp je wat de consequenties zijn van het doen van zo’n test? Wat betekent dit voor je eigen privacy, maar mogelijk ook voor die van je directe familie? Van wie zijn al die data eigenlijk, van het bedrijf, van je zelf? Welke rol speelt een overheid? Kortom veel vragen. Er zijn veel ontwikkelingen en mogelijkheden gekomen. Hierbij liggen ook een aantal ethische vraagstukken ten grondslag van hoe wij als samenleving met deze nieuwe technologieën om willen gaan.

Deelnemende scholen

We willen met een aantal klassen van scholen uit de regio Leiden en Den Haag dit project starten. Leerlingen 4/5 havo en 4/5 vwo van verschillende vakgebieden (bèta, taal en maatschappij) kunnen meedoen aan het project. Ook voor docenten is er een speciale training en er wordt lesmateriaal ontwikkeld om te gebruiken in de klas.

Deelnemende scholen krijgen komend schooljaar:

• Een workshop debat & DNA van 2 á 3 lesuren voor leerlingen 4/5 havo en 4/5 vwo (1 klas of 25 leerlingen).
• Docententraining ‘Debatvaardigheden in de klas’ voor docenten van jouw school (van alle vakgebieden)
• Deelname aan de Leidse Wetenschap en Debatdag op woensdag 24 april op de Hogeschool Leiden

Voor deelname betaalt de school per klas of groep €500 voor alle bovengenoemde activiteiten.

Interesse?

Mocht je nieuwsgierig zijn geworden en mee willen doen aan het project maak dan graag jouw interesse (vrijblijvend) aan ons kenbaar. Dat kan je doen door dit formulier in te vullen. Wij zullen op een later moment contact opnemen om de verdere details door te nemen. Je kan ons ook een berichtje sturen via LinkedIn of onz@iclon.leidenuniv.nl. Het project is in eerste instantie bedoeld voor scholen uit de regio Leiden en Den Haag.

In samenwerking met Hogeschool Windesheim TechYourFuture organiseerden we op 28 september 2022 een minisymposium Robotica voor het primair- en voortgezet onderwijs op de campus van de TU Delft.

Deel 1  Robotica, onderzoeksresultaten en maatschappelijke toepassingen

Chris Verhoeven, associate professor TU Delft Robotics Institute nam ons mee op ontdekkingstocht over robotica in de maatschappij en de definitie van wat een robot nou eigenlijk is, en kwam tot de conclusie dat robots erg op dieren lijken. Daarna presenteerde Hanno van Keulen het TechYourFuture onderzoek Robowijs waarin is onderzocht hoe de sociale en technische vaardigheden van kinderen (9-13 jaar) met een stoornis in het autismespectrum bevorderd kunnen worden. Dit deden ze door middel van het programmeren van een robot (Lego Mindstorms) om boodschappen te doen in een supermarkt, gesimuleerd door zelf een plattegrond te tekenen en daarin enkele ‘challenges’ te tackelen. Een van de conclusies van dit onderzoek is dat robot-opdrachten langere communicatiecirkels veroorzaken en dat kinderen door te werken met de robots meer interactie hebben met elkaar. Meer informatie over het onderzoek kun je hier lezen. Tenslotte gaf Rianne van den Berghe een toelichting over haar onderzoek met de voorleesrobot die een boek kan voorlezen in verschillende talen. 

Deel 2 Rondleiding en workshops

Het plenaire deel van de bijeenkomst is hier online terug te zien.

De presentaties en foto’s kun je via deze link bekijken.

Wil je meer weten of in contact komen met de sprekers? Stuur je vraag naar onz@tudelft.nl

Hoe werkt motivatie in de hersenen? Hoe kunnen we pestprogramma’s verbeteren? En waarom zijn sommige jongeren meer gevoelig voor probleemgedrag dan anderen? Het digitale informatieboek van NeurolabNL bevat kennis en tools uit recent hersen- en gedragsonderzoek naar onderwerpen als motivatie om te leren, pesten en jeugdcriminaliteit. Op deze manier biedt het boek handvaten voor professionals die met jongeren werken, zoals docenten, mentoren, jongerenwerkers en behandelaars.

Onderzoek naar het jongerenbrein

De tips, tools en laatste kennis in dit boek komen voort uit vier jaar onderzoek in een team van meer dan 50 multidisciplinaire wetenschappers en praktijkpartners. Middels het NeurolabNL Startimpuls programma, gefinancierd via het Nationale Wetenschapsagenda programma van NWO, werken zij aan ‘Onderwijs en veiligheid voor jongeren’. In het programma staan praktische toepassingen van hersen- en gedragsonderzoek centraal.

Jongeren motiveren en pesten aanpakken

De hoofdstukken van het digitale informatieboek zijn ingedeeld per thema: ‘Motivatie‘, ‘Sociale buitensluiting‘, ‘Antisociaal gedrag‘, ‘Draagbare technologie‘, en ‘Samenwerking met de praktijk’, waarin de bevindingen op een toegankelijke manier zijn samengevat.

Ook staan bij elke bevinding links naar meer achtergrondinformatie in de vorm van blogs, filmpjes, en wetenschappelijke artikelen, of bijvoorbeeld online educatieve modules. Zo is er een tool ontwikkeld waarmee docenten hun eigen didactische aanpak op het gebied van motivatie kunnen beoordelen en verbeteren. Ook krijgen docenten praktische adviezen om pesten in de klas te bespreken aan de hand van onderzoek naar sociale informatieverwerking.

Het digitale informatieboek is hier gratis te downloaden als PDF. Daarnaast kunt u hier de animatievideo van NWO vinden, waarin de vier onderzoeksthema’s kort worden samengevat.

Impact meten

Wilt u helpen om de impact van de kennisverspreiding van het NeurolabNL team te verbeteren? Door deze 1-minuut durende vragenlijst in te vullen draagt u bij aan het onderzoek en helpt u mee een brug te slaan tussen wetenschap en praktijk.